16.11.2011
Nếu bảo công nghệ giải trí của Mỹ như một hoàng gia thì MTV sẽ là nàng bá tước kiêu kỳ, đỏm dáng.
Ca sĩ Minh Thư
Song, đó là hình ảnh của rất nhiều năm về trước, chứ hiện tại thì không. Giờ đây, nàng bá tước ấy đang vất vả, long đong đi tìm kiếm những bản hợp đồng nhỏ lẻ ở những miền đất xa xôi hẻo lánh để vớt vát những kiêu hãnh cuối cùng.
Khi Bà hoàng "Sale off"
Nền công nghiệp giải trí Mỹ lâu nay nức tiếng kiêu hãnh và đỏng đảnh như một bà hoàng. Bằng chứng là bà hoàng ấy luôn có những đòi hỏi khắt khe (thậm chí nghiệt ngã) mà nếu muốn "bắt tay", các làng giải trí khác buộc phải chứng minh họ đủ sức để "đu" theo, đặc biệt là những đòi hỏi về... tiền. Bởi công nghệ giải trí Mỹ là cỗ máy kiếm tiền (sự thật là họ đã kiếm được rất nhiều tiền) và có số phận dính liền với "sức khỏe" của phố Wall – trái tim nước Mỹ.
Tuy nhiên, dễ dàng nhìn thấy thời thế giờ đây đã khác, khi phố Wall đau ốm thì bà hoàng ấy không còn lý do để sĩ diện. Nói cách khác, thì vẫn còn đủ sức để kiêu hãnh đấy nhưng bà hoàng ấy nay đã chịu "sale off" để tiến sâu hơn vào các ngóc ngách thế giới, lẻn vào tận những thị trường giải trí vốn rất khiêm tốn (thậm chí còn có người chưa xem là thị trường) để lùng sục hợp đồng. Điều này lý giải cho thắc mắc vì sao gần đây, người ta có thể lôi các chương trình ăn khách của Mỹ (hay gần Mỹ) về Việt Nam dễ thế.
Đầu tiên là sự có mặt của các cuộc thi nhan sắc "made in USA" như Hoa hậu Hoàn vũ (Miss Universe) vào năm 2008, Hoa hậu Quý bà (Mrs World) vào năm 2009 và suýt nữa, nếu đại gia Hoàng Kiều chịu "kiên nhẫn" thêm tý nữa thì đã đưa được Miss World (Hoa hậu Thế giới) về Việt Nam vào năm 2010. Tiếp đến, chỉ trong vòng vài năm, tràn ngập trên sóng truyền hình Việt Nam là những Việt Nam Idol, Vietnam's Next Top Model, Dancing with the Stars, Just the Two of Us... và sắp tới là Vietnam's got Talent. Đáng chú ý hơn cả phải kể đến cơn bão MTV Việt Nam vừa được BHD mang về hồi tháng 7.
Đáng chú ý đầu tiên là bởi từ MTV, hàng loạt ngôi sao âm nhạc đã được phát lộ, tỏa sáng và "nằm vùng" trong lòng khán giả thế giới (như những Dire Straits, Madonna, Nirvana, Michael Jackson, Britney Spears, Justin Timberlake...). Ra đời vào những năm đầu thập niên 80 thế kỷ trước, MTV tạo ra một cuộc cách mạng nghe nhìn, phá vỡ thế đứng độc tôn của phát thanh, chương trình cùng các hãng đĩa trước đó. Ngày ấy, đàn bà nói chuyện son phấn và nấu ăn, đàn ông nói chuyện tình dục và bóng đá sau khi đã bàn về MTV. Có nghĩa, không thuần túy chỉ là một kênh âm nhạc, nó trở thành một thứ văn hóa mang tên MTV.
Từ đó đến nay, MTV đã vươn xa và lan rộng đến nhiều vùng miền, lãnh thổ trên thế giới. Nó ghé đến hàng loạt quốc gia châu Á và hẳn nhiên trở thành nỗi ham muốn (nhưng không thể nào với tới) của nhạc Việt trong một quãng thời gian rất dài. Như từng có thời người ta có thể nghe tên của ngôi sao, ban nhạc hay quán cà phê, website, chương trình ca nhạc nào đó ít nhiều có dan díu với MTV.
Và nữa là khác với những chương trình mang tính "vụ mùa", việc có gieo mạ và thu hoạch hay không phụ thuộc vào chiến lược của các nhãn hàng, các nhà tài trợ thì MTV lại là một kênh truyền hình – tức là sẽ ăn ở lâu dài và tự vạch ra đường hướng với đất nước mà nó đặt chân đến.
Đến Việt Nam, đôi khi MTV cần học cách nhắm mắt (để tránh phải nhìn thấy hay "thỏa hiệp" với dăm bảy hiện thực xót xa nào đó còn rơi vãi lại, từ hôm qua).
Thừa nhận rằng, MTV Việt Nam đã thỏa mãn được cơn khát một thời (hơi bị lâu) của nhạc Việt. Thêm vào đó, vừa nhúng chân vào (cái tạm gọi là) thị trường âm nhạc ở ta, MTV đã thành cơn ác mộng thực sự đối với một số kênh âm nhạc mà đơn cử là Yan TV - kênh âm nhạc có đường hướng gần giống với MTV vốn đang làm mưa làm gió trong vài năm trở lại đây.
Với việc tung ra giải thưởng Âm nhạc video Việt Nam (MTV Vietnam's Music Video Competition) cùng sự tham gia của 24 gương mặt đình đám của nhạc Việt, MTV Việt Nam cho thấy họ có thành ý thực sự với tham vọng trở thành "bạo chúa" của mình. BTC giải thưởng này đã tặng cho mỗi ca sĩ tham gia 40 triệu đồng làm MV để phát sóng và trao giải thưởng vào tháng 1 năm 2012.
Chỉ qua vài tuần phát sóng, giờ đây trên các diễn đàn âm nhạc, người ta đang râm ran bàn tán về sự bỗng dưng... phản diện cùng với khả năng vũ đạo (suýt nữa thì) ngang Thủy Tiên của diva Hồng Nhung trong MV "Vòng tròn". Hay một Thu Minh đang lửng lơ tím vàng xanh đỏ thì hứng lên rũ bỏ áo quần tung tăng ra phố trong clip "Taxi" (Nguyễn Hải Phong). Giản dị và lãng mạn hơn có Hồ Ngọc Hà và Thanh Bùi (trong MV "Một giấc mơ khác") hay biết mình biết ta như Anh Khoa ("Ký ức vuột mất"), Hà Anh Tuấn ("Lạc lối")...
Ở đây, không dừng lại ở chuyện giải thưởng âm nhạc mà có người còn bảo đó chính là động thái "lõi đời" của MTV khi bắt tay với thị trường Việt Nam như câu ngạn ngữ mà người xưa vẫn bảo "nhập gia tùy tục", hay nói cách khác là xã giao với... lệ làng.
Không ít khán giả đang tỏ ra say sưa và hưng phấn trước sự đổ bộ của MTV, tuy nhiên niềm say sưa và hưng phấn ấy sẽ kéo dài được bao lâu thì... trời biết.
"Ảnh hưởng của MTV lên giới trẻ từ những năm 80 của thế kỷ trước cho đến nay mạnh đến nỗi người ta gọi là "thế hệ MTV" với lối sống thiên về hoài nghi, thực dụng, dễ dãi, vật chất và hưởng thụ. Vào Việt Nam, chắc chắn MTV sẽ phải theo phong cách đó, còn chuyện chấp nhận nó hay không và như thế nào phụ thuộc vào nhận thức và quan hệ giữa trẻ em và... cha mẹ của chúng. MTV vô can và không quan tâm đến các bậc cha mẹ. Những người nghe nhạc kỹ tính, trung thành và sành điệu sẽ không "xem nhạc" trên ti vi, không nghe nhạc với cái loa của máy vô tuyến truyền hình. MTV cũng không quan tâm đến đối tượng này. Nhưng nhìn những gì đang diễn ra trong văn hóa biểu diễn và thưởng thức của giới trẻ Việt hiện nay thì việc MTV ra mắt chính thức có vẻ là thời điểm quá hợp lý". - (Đạo diễn Phạm Hoàng Nam)
"Nữ bá tước nhỡ thì"
Tục và lệ ở đây thì như đã nói, ở ta chưa có thị trường âm nhạc, nếu có chỉ gần giống hoặc chỉ na ná, các ca sĩ phần đông kiếm tiền từ các event chứ hiếm ai sống được (hoặc dám sống) bằng đĩa (vì nạn đĩa lậu) và chuyện tác quyền còn lắm chỗ chưa thông. Các live show dù được quảng bá rình rang nhưng lợi nhuận nương nhờ vào quảng cáo chứ không ở quầy vé. Việc xây dựng thương hiệu bằng các MV cũng chưa được đầu tư một cách tương xứng.
Thực tế là chúng ta từng có (nếu chẳng muốn nói là cực nhiều) các chương trình ca nhạc liên quan đến truyền hình hoặc ở dạng băng đĩa hình (tức là chú trọng cả hai yếu tố nghe và nhìn như cuộc cách mạng mà MTV mang lại) như Mưa bụi, Làn Sóng Xanh hay VTV Bài hát tôi yêu...
Ca sĩ, nhạc sĩ Minh Thư tham gia Giải thưởng Âm nhạc video Việt Nam với MV "Why?".
Tuy nhiên, việc có được trình diễn hay quảng bá MV trên truyền hình hay không nằm ở gu thẩm mỹ hoặc sở thích của các nhà đài. MTV thì khác, bắt đầu từ luật chơi, họ kiếm lãi từ các ca sĩ và các nhà sản xuất. MTV như cánh cửa rộng mở mà bất kỳ ai cũng có quyền giới thiệu mình trên ấy nếu sản phẩm của họ đạt chuẩn và có đủ tiền để trả cho họ. Nói ví von thì MTV như một siêu thị MV, rằng ca sĩ nào (từ có danh đến vô danh) đều có quyền ký gửi MV của mình vào đấy nếu đủ tiền thuê mặt bằng trong siêu thị.
Thế nên, nếu đến Nhật Bản, MTV sẽ dành thời gian ca ngợi khoa học công nghệ - niềm tự hào của đất nước này; đến Ấn Độ, MTV dành công sức để sơn phết nền văn hóa rực rỡ hay đến Indonesia, xứ sở của người Hồi giáo thì MTV không quên việc nhắc khán giả giờ cầu nguyện; thì khi đến Việt Nam, MTV liền tặng tiền cho các ca sĩ làm MV. MTV Việt Nam đang kích thích các ca sĩ ở ta quen dần với việc chịu đầu tư cho MV. Và sau khi đã hình thành nên thói quen, MTV mới nghĩ đến việc thu lại tiền của các ca sĩ hay các nhà sản xuất âm nhạc khi muốn giới thiệu sản phẩm (mà ca sĩ ở ta thì ai chả muốn lên MTV?).
Nếu chiến lược này thành công thì đó sẽ là cuộc cách mạng thực sự cho thị trường nhạc Việt, ít nhất là quyền lực sẽ thôi tập trung vào các nhà đài, các ca sĩ, nhà sản xuất sẽ thôi chạy theo cơ chế xin cho mà sẽ lao vào một cuộc chơi khác, khốc liệt nhưng công bằng hơn. Đối với những kẻ lạc quan thì họ không quan tâm những gì đang diễn ra trên MTV Việt Nam mà nhìn về phía trước. Họ mơ về một ngày nhạc Việt sẽ được ra với thế giới qua con đường MTV.
Hình ảnh của nhóm rock "Quái vật tý hon" (Tiny Monsters) khiến người ta liên tưởng đến cái hay của MTV ở chỗ gần như không có sự phân biệt giữa tóc ngắn, tóc dài hay tóc xù, người có hình xăm hay không hoặc có mối quan hệ "nông" hay "sâu" với MTV. Tất cả đều nhìn về một hướng, đó là sự bình đẳng giữa các ca sĩ và nhà sản xuất.
Song, "lõi đời" là vậy nhưng tương lai của MTV Việt Nam thế nào lại mang tính ước lệ rất cao, tức rất phập phù và vô cùng khó đoán. Là bởi, chưa ai rõ thị trường nhạc Việt đang thiếu gì nhưng ai cũng rõ nó luôn thừa mứa những rủi ro, bất trắc. Các nhà sản xuất, ca sĩ có thể gật đầu mỉm cười vui vẻ khi sản phẩm của họ được mời lên sóng MTV nhưng nếu bảo họ chịu trả tiền để làm điều đó thì chưa chắc.
Và cũng nên nhớ rằng MTV giờ đây không còn là một MTV đầy sức sống và quyến rũ như chục năm về trước. Nói cách khác, nó đang suy yếu, rệu rã và đang bắt đầu bị lãng quên. Rất dễ nhìn thấy, dù người ta từng khao khát và mơ ước có ngày được trông thấy những bước chân MTV rẽ vào Việt Nam nhưng giờ đây, khi MTV đã xuất hiện thì hiếm người còn mặn mà, hồ hởi nếu chẳng muốn nói có dấu hiệu của sự thờ ơ, lạnh nhạt. Bởi lúc mà cả MTV lẫn nhạc Việt sung mãn nhất, lúc người ta thèm muốn nhất thì MTV đã không có mặt. Còn giờ đây, giấc mơ đó đã trở thành quá vãng bởi hiện tại họ đã có Youtube.
Có một sự thật đau đớn mà MTV Việt Nam buộc phải nhìn thấy là không ít khán giả hiện nay đang xem các MV do MTV Việt Nam bỏ tiền ra đầu tư trên Youtube chứ không phải trên MTV.
Thế nên, việc MTV Việt Nam ra mắt cũng làm không ít người hưng phấn nhưng tiếc rằng đó chỉ là cảm giác nhất thời còn để kỳ vọng vào một điều gì đó dài hơi hơn (như một cuộc cách mạng nho nhỏ cho nhạc Việt chẳng hạn) thì xem chừng không dễ.
Hà Cao
Theo Đẹp